Yenidoğan İşitme Tarama Protokolü

Yenidoğan işitme testi ? Yenidoğan işitme geçemedi? Yenidoğan işitme tarama genelgesi ? Yeni doğan işitme tarama formu ? Yeni doğan işitme kaybı risk faktörleri ? Yeni doğan işitme testi nedir ? Yeni doğan işitme Geçemedi ?

İşitme tarama testinin temel amacı, işitme kaybı olan yenidoğan bebeklerin erken teşhis ve müdahalesinde doğru protokolün kullanılmasıdır. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından ulusal yenidoğan işitme tarama programını 2014 yılında yayınladığı protokol ile değiştirmiştir. Daha önceki protokolde üç basamaklı sevk zinciri kullanılırken, yeni protokolde tarama ve referans merkezleri kullanılmaktadır. Bu durumu bebeklerin tanılama merkezlerine daha hızlı ulaşması amacını taşımakta ve taramanın sonuçlanmasına destek olmaktadır. (Damagum, 2017)

Ülkemizde UYİTP’nda tanımlar, protokoller, tarama hedefi, odyolojik takip, görev ve sorumluluklar gibi temel prensiplerde Joint Com mittee on Infant Hearing 2007 bildirisi esas alınmaktadır. Bunun yanı sıra UYİTP Bilim Kurulu tarafından ülkemiz özel koşullarına göre sevk ve takip sürecine ilişkin yapılan öneriler de dikkate alınmaktadır. Yenidoğan işitme taraması (YİT)’ndaki temel prensip, tüm yeni doğanların yaşamlarının ilk 1 ayı içinde fizyolojik bir test yöntemi ile işitme taramasının yapılması, ilk tarama testini ve daha sonraki taramaları geçmeyen tüm yeni doğanların işitme kaybının 3 ayı geçmeden önce uygun odyolojik ve tıbbi değerlendirmelerle teyit edilmesi ve kalıcı işitme kaybı teyit edilen tüm yeni doğanların işitme kaybı tanısından hemen sonra, 6 aydan önce erken müdahale hizmetleri almasıdır(BOLAT ve ark, 2012).

[adsforwp id=”3739″]

Türkiye’de YİTP

Her iki kulağın taramasının yapılması esastır. Kulaklardan sadece biri ilk taramayı geçememiş olsa da ikinci ve kapsamlı bir tarama her iki kulağa da yapılır. Bebek iki kulaktan geçtiğinde taramadan geçti kabul edilir. Tüm yenidoğanların ve bebeklerin (YYBÜ ya da sağlıklı) ilk taramaları doğumun olduğu hastaneden taburcu edilmeden önce yapılır, ilk taramadan kalan bebeğe hastanede kalış süresine göre, taburcu olmadan önce bir işitme taraması daha yapılır. (Bolat ve ark, 2012)

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi (YYBÜ)’nde kalan bebekler ve sağlıklı yenidoğanlar için ayrı protokoller önerilmektedir. Sağlıklı yenidoğanlar için ilk basamak tarama testi Transient Evoked Otoacoustic Emission (TEOAE) iken YYBÜ bebeklerinde Auditory Brainstem Response (ABR-İşitsel Beyinsapı Cevabı) dır. Taramadan geçmeyen bebek, eğer işitme kaybı risk faktörü olmayan bebekse ilk kontrol işitme tarama testi yine TEOAE ile yapılır. Bebek, TEOAE ile yapılan ikinci tarama testinden de kalmışsa bundan sonraki işitme taraması testi ABR dir. İşitme kaybı risk faktörü olan bebeklerin işitme taramaları, risk faktörü olmayan bu bebeklerden farklı olarak ABR testi ile yapılmalıdır. Doğduğu hastanede yapılan işitme taramasından kalan bebekler, risk faktörü olsun ya da olmasın yaşadığı ildeki 2. Basamak Merkezlere sevk edilir.

Ulusal Yenidoğan İşitme Taraması Programı’nın işleyişi içinde, 2.Basamak merkezler, KBB Uzmanının olduğu, ABR ve multifrekans timpanometrik ölçümün yapıldığı merkezlerdir. Bu merkezlerde bebeğe, KBB muayenesinin yanı sıra, yüksek frekans probe tone kullanılarak orta kulak basıncı ve ABR ölçümleri yapılmaktadır. Bebeklerin 2. Basamak kurumdaki bu takip ve gerekli durumlarda tedavi süreci bebek 2 aylık olana kadar tamamlanmalıdır. Tüm bu işlemlerden sonra bebekte hala işitme kaybı şüphesi varsa, bebek detaylı odyolojik değerlendirme için Odyoloji Uzmanının olduğu ve referans merkez olarak kabul edilen Odyoloji Kliniklerine sevk edilir.

Tanısal odyolojik değerlendirme, bebekler ve çocuklarda işitmenin değerlendirilmesi konusunda becerikli ve deneyimli odyolog tarafından yapılır. İşitme kaybı tanısı konan bebeklere odyolog tarafından işitme cihazı önerilir ve takip sürecinde gerekli olduğu durumlarda erken dönemde koklear implant yönünden değerlendirilmesi sağlanır. İşitme kaybı tanısı konan bebek, özel işitsel eğitime yönlendirilir. Bebeğin tarama testlerine ilişkin tüm sonuçlar, demografik bilgiler, tıbbi öykü, tanısal test sonuçları, nihai tarama ve odyolojik test sonuçları T.C. Sağlık Bakanlığı Web Uygulamaları içinde Yenidoğan İşitme Taraması sayfasına kayıt edilir. İllerde taramaya ilişkin kayıtlar aynı zamanda bir formla da toplanmaktadır. Bu kayıtların takibi, İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Şube Müdürlükleri tarafından yapılmaktadır(BOLAT ve ark, 2012).

AÇSAP Genel Müdürlüğü sorumluluğunda yürütülen yenidoğan işitme taraması programı ile işitme taraması yapılma oranı 2011 ilk 9 ayda %67,3’E ulaşmıştır. (BOLAT ve ark, 2012)

[adsforwp id=”3739″]

Ülkemizde 2010 yılından itibaren 81 ilde sürdürülmekte olan ve tarama yapılan merkez sayısının, 2011 yılının ilk 9 ayı itibariyle 584’e ulaştığı Ulusal Yenidoğan İşitme Taraması Programı kapsamında 2011 yılı içinde Sağlık Bakanlığı tarafından 240 kombine cihaz alınmış ve ihtiyacı olan Sağlık Bakanlığı hastanelerine gönderilerek tarama merkezleri güçlendirilmiştir.

Ulusal Yenidoğan İşitme Taraması Programı’nın amacına ulaşabilmesi için tarama yapılan bebek sayısında hedefe ulaşmanın yanı sıra, işitme kaybı tanısı konulan referans merkezlerin de önemi büyüktür. Yapılan işitme taraması sonucunda işitme kaybı şüphesi olan bebeklerin referans odyoloji kliniklerinden hizmet alımının kolaylaştırılması ve bunun sağlanabilmesi içinde; referans merkez sayılarının artırılması gerekmektedir. Referans merkez uygulamasında standardın sağlanabilmesine Odyoloji eğitimi yüksek öğretim programlarının sayısının artması Ulusal Yenidoğan İşitme Taraması Programı’nın nihai hedefine ulaşmasında kritik öneme sahiptir. İşitme kaybı şüphesi olan bebeklerin Bu referans merkezlere bebeklerin ulaşmasını sağlamak için mevcut web uygulamasında ve veri güvenliği konusunda iyileştirmeler yapılması planlanmaktadır. (BOLAT ve ark, 2012)

[adsforwp id=”3739″]

Referans merkezlere gelen bebeklere öncelikle KBB hekimi tarafından otoskobik bakı yapılır. Yüksek frekans timpanometri testi yapılarak orta kulağın durumu değerlendirilir. Tanısal İUBP, gerektiğinde kemik yoluyla İUBP, tanısal OAE ve serbest alan testleri yapılarak ileri odyolojik tetkikler tamamlanır. Orta kulakta effüzyon varlığı gibi tanı konmasını zorlaştıran durumlarda ya da sensörinöral kayıp saptanmış bir bebeğin aynı zamanda orta kulağında effüzyon varsa, KBB hekiminin uyguladığı tıbbi veya cerrahi tedavi sonrası klinik odyolojik testler tekrarlanarak işitme tekrar değerlendirilir. İşitme kaybı tanısı alan bebeklere klinik tanıya göre takip, işitme cihazlı rehabilitasyon önerilir ve özel eğitime yönlendirilir. Tanı şüphesi olanların risk faktörleri olanların ise belirli aralıklarla odyolojik takibine devam edilir. (GENÇTEN, 2016)