Sentral İşitsel İşlemleme Bozukluğuna Giriş
Merkezi işitsel sistem sırasıyla aşağıdaki görevleri gerçekleştirir:
1) Ses lokalizasyonu ve lateralizasyonu – sesin yerini tespit etme
2) İşitsel ayırt etme– farklı iki işitsel sesi birbirinden ayırma
3) İşitsel pattern tanıma– işitsel olarak farklı yapıdaki sesleri tanımak
4) Dinlemenin temporal boyutları (temporal entegrasyon, temporal ayırt etme, temporal sıralama, temporal maskeleme) daha sonraki yazılarda ayrıntılı olarak bahsedeceğim.
5) Çeldirici akustik sinyaller varlığında işitseş performans (dikotik testlerde)
Sentral işitsel işlemleme bozukluğunda (CAPD) ise işitmenin periferal alanında bir bozukluk yoktur. 8.kraniyal sinirden sonrasında bir bozukluk vardır (Koklear Nükleus, Superior Olivary Compleks, Lateral Leminiscus, İnferior Colliculus, İşitsel Korteks). Tanılanması için bir çok test bataryası yaklaşımı bulunmaktadır. Bu test bataryalarının ortak özelliği; bozukluğun belirlenmesi, bozukluğun diğer bireylerden ayırt edilmesi, bozukluk sonucu ortaya çıkan zorlukların tespit edilmesidir. Bu testler monotik veya dikotik olabilir. Monotik testlerde sunulan kelimenin sesin bir kulaktan gelmesi demektir. Dikotik testlerde ise farklı sesler aynı anda iki kulağa da sunulur. Günlük hayatta dikotik dinleme gerçekleştiririz. Bu yüzden aslında önemi geç farkedilmiş olsa da sentral işitsel işlemleme bizim günlük hayatımızı kapsar.
CAPD; dil bilişsel, veya ilişkili faktörlere bağlı değildir. İşitsel uyaranların nöral olarak işlenmesinde bir eksikliktir. Fakat, dil, öğrenme, iletişim bozukluklarına yol açabilir. Sıklıkla dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ile karıştırılır. İki çeşit CAPD vardır:
1) Primer gelişen CAPD: Kişilerde sadece sentral işitsel işlemleme bozukluğu vardır. Başka bir problemleri yoktur.
2) Sekonder gelişen CAPD: İşitme kaybı, konuşma gecikmesi gibi hastalıklar sonucunda işitsel işlemleme bozukluğunun gelişmesidir. İşitme kaybı ülkemizde çok sık karşılaşılan bir problem iken bu kişilerin aynı zamanda CAPD olduğunu düşündüğümüzde, CAPD’nin aslında çok sık gözlenen bir hastalık olduğu farkına varılmalıdır.
Odyologlar, sentral işitme sisteminin doğasını bilirler. Uygun testleri uygulayarak patolojiyi bulduktan sonra CAPD bozukluğu olanlar için gerekli eğitsel yaklaşımı ve çevre düzenlemelerini gerçekleştirirler. Bu keşfedilecek çok şey olacak alana hakim olabilmek için öncelikle sentral işitme sisteminin doğası ve anatomi-fizyolojisi bilinmelidir. Sonrasında test yaklaşımlar, klinik tablo, hastların tanılanması, eğitsel yaklaşıma değinilmelidir.
[zombify_post]
