Yazının içerisinde neler var?
I. Denge ve Vestibüler Fonksiyon ile Dil Gelişimi Arasındaki Doğrudan İlişki
Denge yeteneği ile konuşma ve dil gelişimi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.
- 5 Yaşındaki Çocuklarda Korelasyon: Boylamsal bir çalışma, 5 yaşındaki çocuklarda denge becerileri ile belirli bir konuşma ve dil gelişimi düzeyi arasında anlamlı bir korelasyon olduğunu tespit etmiştir.
- Vestibüler Duyunun Önemi: Araştırma sonuçları, vestibüler duyuyu bir çocuğun olgunlaşmasının başka bir parametresi olarak kabul etmenin önemini vurgulamaktadır.
- Ritim Algısının Rolü: Vestibüler, dokunsal (tactile) ve somatosensoriyel (VTS) ritim algısının bebeklik döneminde dil edinimi üzerinde rolü olduğu incelenmiştir.
- Fonolojik ve Prozodik İşleme: VTS ritmik yeteneklerinin, dilsel işleme (özellikle fonolojik ve prozodik işleme) üzerinde yordayıcı etkisi araştırılmıştır. Bu durum, ritmin dilden dile ve duyudan duyuya (dokunmadan işitmeye) transfer etkileri açısından önemlidir.
II. İşitme Kaybı ve Motor/Görsel Gelişim Üzerindeki Etkiler
Sensörinöral işitme kaybı ve buna eşlik eden vestibüler bozukluğa sahip çocuklarda gelişimsel zorluklar gözlemlenmektedir.
- Motor Gecikme ve Denge Sorunları: Bu çocuklarda ilerleyici motor gelişim gecikmesi ve postüral kontrol bozuklukları mevcuttur.
- Motor Gelişim, Dilin Yordayıcısıdır: Genel olarak, görsel-motor entegrasyon ve motor gelişimin, konuşulan dil performansı için yordayıcılar olduğu öne sürülmektedir.
- Müdahalenin Etkisi: Egzersiz müdahalesinin (görsel ve somatosensoriyel fonksiyonu ile denge eğitimini vurgulayan) motor gelişim skorlarında önemli iyileşmeler sağladığı gösterilmiştir. Bu tür çalışmalarda, dil gelişimi faaliyetlerine odaklanan plasebo gruplarının kullanılması, dil gelişiminin bu popülasyon için kritik bir alan olduğunu göstermektedir.
III. Koklear İmplant (CI) ve Erken Müdahalenin Faydaları
İşitsel bozukluklar, erken dönemde dil gelişimini doğrudan etkiler, ancak koklear implant (CI) gibi müdahalelerle bu etkiler azaltılabilmektedir.
- Erken İyileşme: Koklear implant uygulanan çocuklarda erken işitsel ve dil gelişiminde önemli iyileşmeler görülmüştür. Bu çocuklar normal gelişimsel yörüngeleri takip etse de, normatif değerlerle karşılaştırıldığında hala bir boşluk mevcuttur.
- Erken İmplantasyonun Önemi: Erken implantasyon yaşı ve sosyoekonomik durum, erken aşamada daha iyi işitsel ve dil becerilerinin tutarlı yordayıcılarıdır.
- Tek Taraflı İmplantasyon: Tek taraflı koklear implant uygulanan çocuklarda dahi, operasyon sonrası konuşma ve dil gelişimi (SaL) skorlarında iyileşme görülmüştür.
IV. Dil Esnekliği ve Duyusal Girdi
Dil sisteminin duyusal girdideki eksikliklere karşı gösterdiği esneklik de bilimsel olarak incelenmektedir.
- Duyusal Bilginin Tek Kaynak Olmaması: İşaret dili kullanan kişilerde gelişmiş dil sistemlerinin varlığı, herhangi bir dil sisteminin gelişimi için tek bir duyusal bilgi kaynağının kesinlikle gerekli olmadığını göstermektedir.
- Beynin Esnekliği: İşitme engelli bireylerin dil sistemlerinin görece bütünlüğü, beyin mekanizmalarının, dil davranışını oluşturmak için, büyük ölçüde zayıflamış bir duyusal temsile bile uyum sağlayacak kadar esnek olabileceğini düşündürmektedir. (Ancak bu durum genellikle edinilmiş işitme kaybı olan kişilere atıfta bulunur ve doğuştan işitme kaybı vakalarında ek bozukluklar olabileceği unutulmamalıdır).
