Odyolojide Literatür Taraması Nedir Nasıl Yapılır?

Odyolojide Literatür Taraması Nedir Nasıl Yapılır? adlı yazımıza geçmeden önce daha önce yayınlamış olduğum Literatür Taraması için Siteler adlı yazıma mutlaka bakınız. Literatür taraması, var olan kaynaklar içerisinde belirli bir konunun detaylı biçimde araştırılması ve o konuya ait verilerin sistemli biçimde toplanması sürecidir.

Odyolojide Literatür Taraması Neden Önemlidir?

Pek çok kişi (özellikle de bilimle yeni haşır neşir olmaya başlayan insanlar) literatür taramasını zaman kaybı olarak görmekte, bir an önce sonraki adıma geçmek amacıyla bu adımı gelişigüzel bir şekilde tamamlamaktadır. Aslında bu büyük bir yanılgıdır ve ciddi problemleri beraberinde getirmesi muhtemeldir. Zira düşünülenin aksine bir bilimsel çalışmanın en önemli kısmı literatür taramasıdır. Literatür taraması bir binanın temelleri gibi de düşünülebilir. Farz edin ki bir bina yapacaksınız , bir an önce şu pencerelerin balkonun yapımına geçelim toprak altındaki temelle çok vakit kaybetmeyelim gibi bir düşünceyle temeli sağlam yapmadınız. Bu durumda üstüne koyduğunuz malzemeler ne kadar sağlam ve kaliteli olursa olsun yine de o bina dayanıksız güçsüz bir bina olacaktır. Literatür taramasını zaman kaybı olarak görmek de işte tam olarak böyle bir şeydir.

Odyolojide Literatür Taramasını Tam Olarak Yapamazsam Ne Olur?

Tam olarak yapılmamış bir literatür çalışması ile teze/projeye başlamak ciddi sorunlar doğurur. Aşağıda bu sorunların birkaçı listelenmiştir.

-Yıllar önce bulunmuş bir şeyi tesadüfen yeniden bulmuş olursunuz, bulduğunuz yeni şeyi dergiye gönderdiğinizde dergiye rezil olmakla birlikte ret cevabını alırsınız. Proje olarak sunduğunuzda proje jürisinden bir hocanızın “xxx’in yıllar önce bu konuda yaptığı bir çalışma var zaten, üstelik o daha iyi bir sonuca ulaşmış” yorumuyla karşılaşabilirsiniz.

-Zaten mevcut olan ve geliştirilmiş olan modellere atıf yapıp kullanmak yerine kendiniz sıfırdan model geliştirmekle zaman kaybedersiniz. Geliştirdiğiniz yeni model çoğu zaman yıllar içinde bilim dünyasının ortak çalışmasıyla gelişen modelden daha kötü olacağı için bir işe yaramaz. Başka deyişle mevcut olan demiri (üreticisine teşekkür ederek) alıp işleyerek araba üretmek yerine kendiniz baştan demir üretmeyle uğraşmış olursunuz.

-Bilim dünyası ortak bir takımdır. Siz literatür çalışması yapmayarak o takımdan ayrı hareket etmiş olursunuz. Bu durumda tabi ki bilimsel gelişmelerden mahrum kalmış olursunuz.

-O konuda çalışma yapılmış mı yoksa ilk siz mi yapacaksınız, ne olmuş ne bitmiş haberiniz olmaz.

-Bir şeyin ne kadar geliştiğini bilmeden o şeyi geliştirmeye çalışırsınız. Bu da ciddi bir çelişkidir aslında.

İyi Bir Literatür Çalışmasının Yararları Nedir?

-O konuda yapılmış tüm çalışmalardan haberiniz olur. “Bilim takımı”nın bir üyesi olmuş olursunuz.

-Artık literatüre tam olarak hakimsinizdir ve geliştirme yapılması gereken yerleri, zayıf noktaları ve güçlü noktaları biliyorsunuzdur. Bu da size nereye yöneleceğiniz konusunda fikir verir.

-Konuya her yönüyle hakim olduğunuz için kendinize güveniniz olur; artık o konuyu verimli bir biçimde çalışmaya başlayabilirsiniz.

İşte tüm bu nedenlerle literatür taraması yapmak gerekir. En az literatür taraması kadar önemli olan bir kavram da intihal kavramıdır. Yaptığınız literatür çalışması sonucu kendi çalışmanıza başladığınızda size ait olmayan bütün çalışmalara atıf yaparak intihalden uzak durmak gerekir. İntihal kavramı ayrı bir başlıkta incelenecek kadar geniş kapsamlı bir konu olduğu için burada üzerinde durulmayacaktır. Ancak en genel anlamda intihal başkalarına ait bir bilginin/verinin izinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanımı olarak düşünülebilir ve bilim dünyasında en ciddi suçtur.

Gelelim en can alıcı soruya.  Literatür Taraması Nasıl Yapılır?

Literatür taraması maalesef günümüzde sadece internet üzerinden yapılan bir çalışmaymış gibi görülmektedir fakat işin aslı öyle değildir, Literatür taraması yaparken şu yolun izlenmesi uygun olacaktır.

1. Hakemli dergilerin taranması: Bu tarama işlemi için günümüzde hakemli dergilerin en çok barındırıldığı sciencedirect, scopus, wiley online library, springer, google akademik, ulakbim gibi siteler incelenebilir. (Bunların nasıl taranacağı konusunda ayrıca bir yazı yazılacaktır.)
2. Kitapların taranması: Bu tarama işlemi için kütüphane veri tabanlarının incelenmesi ve söz konusu kitabın bulunduğu kütüphane tespit edildikten sonra kütüphaneden ilgili kitapların ya da kitap bölümlerinin edinilerek okunması uygun bir yol olur.
3. Hakemsiz dergilerin/gazetelerin broşürlerin vs. taranması: Bu kaynaklara çok zorda kalmadıkça bilimsel yayınlarda atıf vermemek uygun olacaktır. Zira önceden kontrolü yapılmamış bir bilginin doğruluğundan da emin olunamaz. Doğruluğundan emin olunamayan bir kaynağın da bilimsel bir çalışmada kullanılması çeşitli problemlere sebep olabilir.
4. (Gerektiği Zaman) Uzman Görüşlerinin Alınması: Bazen çalışmalar için anketler yoluyla ya da başka bir takım yöntemlerle uzman görüşleri alınıp başlangıç verisi olarak kullanılabilir. Uzmanların verdiği bilgilerin tutarlı olup olmadığını belirlemek için de çeşitli analiz yöntemleri vardır. Gerektiği zaman bu yöntemlerle uzman görüşlerinin tutarlılığı teyit edilebilir.